4.18 Anruf Gottes und des Teufels

Gern wird der Ausdruck des Unwillens und der Verwunderung oder die Bekräftigung einer Behauptung durch Anruf Gottes oder des Teufels deutlich gemacht:

Gotts Donnerwedder!
Gotts een Donner!
Gott verflucht op Kopp un Kehl!
Herrgott von Bentheim, wo kann’t angahn!
Gott straaf den DĂĽvel!
Gott von’n hogen Himmel!
Gah mit Gott un nimm den Düvel op de Nack, denn bemött he di ni!
Ăśm Gott, Hinnerk, du wullt doch nicht (F. 2, 234)1
Du leve Gott, wat en Noot
Se hett sik en Gottslohn verdeent (F. 3, 309)2
Ik weer Gott straaf mi! dör de Latten gahn (F. 3, 334)2
Dat gifft gottsleider ünner groot un lütt garto veel dorvun (F., Ettgrön 185)3
Se seht jo gottsbarmhartig ut, Madam (F. 3, 207)2
Gottsgna, weer em een över de Reling kamen (Lau, K. 37)4
Gotts -Knep – un Pannkoken! Wat mook he nu blots! (Ki, Bl. 136)5
Ji sĂĽnd ole SeelĂĽĂĽd un hefft wohrafftigen Gotts beeter Broot verdeent (Fock, H. G. 18)6

Gah to’n Düvel!
Dat do du un de DĂĽvel!
Dat geiht mit’n Düvel to!
Nu is de DĂĽvel in de Papiern (Sch. 3, 193)7
De DĂĽvel schall di pojacken (Sch. 3, 213)7
Nu will de DĂĽvel en Schelm warden (Sch. 2, 279)8
Fohr na’n Düvel un brick dat Gnick!
Düvel, sä Steenbocksch, do gööt se de Melk ut
Bi den DĂĽvel in de Bicht kamen
Haalt de DĂĽvel dat Peerd, haalt he den Toom ok (auf eine Kleinigkeit kommt es nicht an)
Dor kann keen DĂĽvel wat mit anfangen (schwierige Arbeit)
Dat is to’n Düvel (verloren)
Denn in dree DĂĽvels Namen!
Du dwatsche DĂĽvel!
He kümmt in Düvels Köök
Op dörtein hett de Düvel den Dudelsack verspeelt
Kiek an, wat de DĂĽvel ni deit!
He is’n mallen Düvel
He is den DĂĽvel achter von de Koor fullen
De DĂĽvel kann em nix mehr lehrn
He lĂĽggt den DĂĽvel en Ohr af
Mit em kann’n den Düvel ut de Höll jagen
He is den Düvel ut de Höll lopen
He sĂĽht ut as de elfte DĂĽvel
Annern Morgen het he’n des Döösters wedder in sien Nett! (W. 1)9
Dat müst je doch mit’n Dööster togahn! (W. 18)9
Dat’s haal mi der Dööster ne wohr (W. 35)9
Laat de Schaap to’n Dööster lopen (W. 64)9
DĂĽvel, denkt he, wat hett dat to bedĂĽden (W. 32)9
DĂĽvel haal, seggt de Buur (W. 65)9
Ja, du mags den DĂĽvel! seggt he. Ik un slapen (W. 80)9
DĂĽvel ja, seggt de annern beiden, wat nu? (W. 137)9
Dat’s rech so’n ooln slöökschen Düvel west (W. 179)9
Aver wo sĂĽchs du DĂĽvel ut! (W. 234)9
Dat’s aver’n ooln falschen Düvel west, de Zeeg (W. 243)9
Ritt di de Deubel, Telsch! (F. 3, 49)2
Kann Latien un allen Deubel sin Pumpstock (F. 3, 79)2
Na, woneem koort Di de DĂĽvel heer? (F. 3, 176)2
Dorbi grien de DĂĽvel ut beide Mundwinkel (F. 3, 152)2
Nee, Jung, du mags di all den DĂĽvel (Lau, K. 78)[^K]
Dat weer de Deubel, seggt de Ool, un kiekt Ă–sau stief na (P. V. 12, 15)10
Dor heff ik der Deustersla nich wedder an dacht (Kl., L. 1, 152)11
In all de Schenken speeln un rötern de Musikspeeldinger op Düvel ik seh di, du sittst in de Höll (Fock, H. G. 29)6

(ursprĂĽnglich Abschnitt 85 in Meyers Buch “Unsere Plattdeutsche Muttersprache”)


  1. Fehrs, Gesammelte Dichtungen in vier Bänden, Hamburg 1913: Band 2 
  2. Fehrs, Gesammelte Dichtungen in vier Bänden, Hamburg 1913: Band 3 
  3. Fehrs, Gesammelte Dichtungen in vier Bänden, Hamburg 1913 
  4. Fritz Lau, KatenlĂĽd, Garding 1910 
  5. Kinau, BlinkfĂĽer, Hamburg 1918 
  6. Hein Godenwind, Hamburg 1912 
  7. SchĂĽtze, Holsteinisches Idiotikon, Altona 1800/06: Band 3 
  8. SchĂĽtze, Holsteinisches Idiotikon, Altona 1800/06: Band 2 
  9. Wisser, Plattdeutsche Volksmärchen, Jena 1914 
  10. PlattdĂĽtsche Volksböker, Garding 1914 ff., Band 12 
  11. Kloth, De Landrathsdochder, Garding 1885